Хам хум идэх нь таргалалтын шалтгаан болдог.

Японы судлаачид хүмүүсийн хоол идэх хурд жинд хэрхэн нөлөөлдөг талаар 3000 хүн оролцсон сонирхолтой судалгаа хийжээ. Хам хум хурдан иддэг эрчүүд илүүдэл жинтэй болох эрсдэлээ 84% иар, харин эмэгтэйчүүд 50% иар нэмдэг аж. Хоолоо түргэн иддэг хүмүүс ихэнх тохиолдолд шаардлагатай хэмжээнээс илүү их иддэг, энэ нь ходоод дүүрлээ гэсэн мэдээлэл тархинд хурдан хүрэхэд саадтай байдагтай холбоотой гэнэ. Үүнтэй холбоотой хоолоо яаралгүй сайн зажилж тухтай идэх, ийм хэвшлийг хүүхдүүдэд багаас нь тогтоох нь чухал гэсэн зөвлөмж гарчээ. Намайг бага байхад хоолоо халуун дээр нь хурдан ид гэж шаарддаг байсан, тэр хэрээрээ би бас хоёр хүүхдээ шавдуулах гээд байдаг буруу юм байнаа.

Оюуны хөдөлмөр эрхэлдэг хүмүүс dementia буюу Alzheimer өвчнөөр өвчлөх тохиолдол цөөхөн байдгийг Италид хийсэн судалгаа харуулжээ. Сүүлийн үеийн хэд хэдэн ажил тархиа идэвхтэй байлгах нь эд эсийн үхжилийг удаашруулдаг гэж харуулаад байгаа юм байна лээ. Настай хүмүүс интернэтээр мэдээлэл хайх хамгийн үр ашигтай урдчилан сэргийлэх арга болох тухай дээхнэ уншсан юм байна. Интернэтээр мэдээлэл хайх тархийг зүгээр ном уншихаас илүү идэвхжүүлдэг гэсэн байсан. Шатар тоглох, үгийн сүлжээ бөглөх гээд ой тогтоол, бодлого шаардсан үйлдлүүд эерэг нөлөө үзүүлдэг байна.

Мэдээллийг British Journal of Medicine, Neurology сэтгүүлүүдээс авав.

Сэтгэцийн археологич Зигмунд Фрейд

Зигмунд Фрейд /Sigmund Freud 1856-1939/

Австрийн нэрт сэтгэл судлаач,сэтгэл мэдрэлийн эмч Зигмунд Фрейд 1856 оны 5-р сарын 6-нд Фрейбург хэмээх Моравийн бяцхан хотод худалдаачны гэр бүлд мэндэлжээ.

Нэрт эрдэмтэн маань тийм ч сайхан амьдралтай байсангүй. Түүнийг 4 настай байхад нь 1860 онд тэдний гэр бүлийн санхүүгийн байдал хүндэрч Венад нүүн иржээ.Тэрээр Венад 1938 он хүртэл амьдарч байгаад Англируу цагаачилсан юм.

Хэдийгээр Фрейд 8 ам бүлтэй,ядуухан айлын хүүхэд байсан боловч багаасаа сурлага сайтай хүүхэд байлаа.Гимназид ороод ч тэрээр маш сайн сурч байсан ажээ.Тэрээр "Би 7 жилийн турш ангидаа тэргүүний сурагч байсан бөгөөд ямар ч шалгалтгүйгээр ангиас анги дэвшиж байсан юм." хэмээн бичиж байв.

З.Фрейд еврей байсан учраас тэр үеийн бичигдээгүй хуулиар анагаах ухаан болон хууль эрхээс бусад бүх мэргэжил түүнд хориотой байсан аж. Ингээд Ч.Дарвин,В.Гетё нарын нөлөөгөөр тэр 1873 онд Венийн их сургуулийн анагаах ухааны факультетад орж суралцсан.

Венийн их сургуульд тэр бусад оюутнуудаас илүү 3 жил буюу 8 жил суралцсан бөгөөд еврей гаралтай хэмээн гадуурхагдаж,доод зиндаанд түүнтэй харилцаж байсан нь зорьсондоо хүрэх бэрхшээлийг даван туулах чадварыг түүнд улам нэмж байлаа.Тэр суралцахын зэрэгцээ Эрнст Брюкегийн физиологийн институтэд ажиллаж байжээ.Фрейд Гистологийн чиглэлээр бие даасан судалгаанууд хийж анатоми, неврологийн салбарт олон тооны өгүүлүүдийг нийтлүүлж байв.

26 насандаа Венийн их сургуульд анагаах ухаанаар эрдмийн зэрэг хамгаалж, Брюкегийн институтэд үргэлжлүүлэн ажиллаж, тэндээ орон тоо гарахыг хүлээж байсан хэдий ч Фрейдээс өмнө 2 эмч ажиллаж байсан учраас боломж олдсонгүй. Энэ үедээ Фрейд анхны дурлалтай учирч, хэрэв гэрлэхэд хүрвэл гэр бүлээ тэжээж хангалттай цалинтай байх ёстойг сайтар ухааран, дургүй байсан ч хувиараа практик ажил хийж эхэлсэн бөгөөд түүнд эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил нь маш их сонирхолтой хэвээр байв.

Эхлээд тэр мэс заслын эмч, дараа нь сэтгэл засалч, бүр дараа нь Венийн нэгдсэн эмнэлэгт "гэрийн эмч"-ээр ажиллажээ. Энэ хугацаанд тэрээр психиатрийн курс дүүргэж түүний сонирхол нь сэтгэцийн эмгэг болон бие махбодийн өвчний хоорондын асуудал руу татагдаж эхэлсэн ажээ.

Ингээд 1885 онд түүнд аз тохиож тэрээр Венийн их сургуульдаа багшаар ажилд орсон юм.
1884-1887 онд Фрейд кокайнтай холбоотой хэд хэдэн судалгаануудыг хийснээр кокайны сэргээх шинж чанар нь түүнийг гайхашралд хүргэж байв. Тэрээр кокаиныг биеийн болон оюун санааны туйлдсан үед хэрэглэж болох талаар бичиж байсан боловч түүнээс гарах хор уршгийн талаар бусад судлаачдын саналтай нэгдэж, удалгүй энэ судалгаагаа орхисон юм.

Брюкегийн тусламжтайгаар Фрейд Парижд Шаркогийн удирдлага дор ажиллаж байхдаа истери өвчнөөр өвчилсөн өвчтөнүүд нь сэтгэцийн өөрчлөлттэй холбоотой байдаг бөгөөд, энэ өвчний гарал үүслийг зөвхөн сэтгэл зүйн үүднээс тайлбарлаж болох юм гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ.

Фрейд ахмад үеийнхнээс нилээд нэрд гарсан сэтгэл мэдрэлийн эмч Брейртай хамтран 1895 оноос хийрхэж бахардах өвчнөөр өвчлөгсдийг ховсдон унтуулж, өвчнийг үүсгэсэн үйл явдал,тохиолдлуудын талаар яриулдаг байв.Зарим тохиолдолд өвчтөнүүд уйлж,сэтгэл санаа нь ихэд догдолж байсан нь тэдний эдгэх нэгэн нөхцөл болж байжээ. Брейр энэ аргаа катарсис /цэвэрших гэсэн утгатай латин үг/ гэж нэрлэж байв. Энэ арга нь Фрейдийн сонирхлыг ихэд татаж,тэрээр энэ ондоо "Хийрхэх өвчин судлал" хэмээх ном туурвижээ.

Фрейд уг хамтарсан ажлаа дүгнэн хийрхэж бахардах өвчнөөр өвчлөгсдийн өвчний шинж тэмдэг,сиптомууд нь амьдралын үйл явдлын үр дагавар юм./Үүнийг травма хэмээн нэрлэсэн/ Ингэхлээр анагаах арга нь сэргээн сануулахад оршино гэж бичиж байв.

Гэвч удалгүй Фрейд ховс унтуулга буюу гипноз нь тийм ч сайн арга биш гэдгийг ойлгон, өвчин хүндэрсэн тохиолдолд ховс унтуулга нь өвчтөний зүгээс эсэргүүцэлтэй тулгардаг явдал нь шинэ арга замыг хайхад хүргэжээ.Ингээд Фрейд үүнийг чөлөөтэйгээр бий болох ассоциаци /холбож бодох,нийлэмж/ зүйд, санамсаргүйгээр хэлж орхисон өгүүлбэрүүдийг тайлбарлах аргаар шийдсэн юм.1896 онд Фрейд анх удаа "Психоанализ" хэмээх нэр томъёог сэтгэцийн процесс,үйл хөдлөлүүдийг

тайлбарлах замаар сэтгэл санааны хямралтай өвчтөнүүдийг эмчлэх аргадаа хэрэглэсэн байна. Тэрээр өөрийн анализаа 1897 оноос хийж эхэлсэн юм. 1900 онд Фрейдийн шилдэг гэгдэх "Зүүд нойрыг тайлбарлахуй" зохиол нь хэвлэгдэн гарчээ.Хожим нь 1931 онд зохиолч уг номынхоо талаар дурдахдаа "Миний бодож байгаагаар энэ ном нь миний нээх завшаан олдсон нээлтүүдийг агуулж чадсан юм." хэмээн бичсэн байдаг.1901 онд "Ердийн амьдралын психопатологи" 1905 онд "Сексийн шинж чанарын тухай онол" "Нэгэн хийрхлийн түүхээс" зэрэг Фрейдийн бүтээлүүд гарч байв.

Фрейд энэ байшинд төрсөн

Ингээд Фрейдийн психоанализ нь улам алдартай болж,тэрээр өөрийн нэрийн дор өөрийн үзэл баримтлалыг сонирхогч олон эрдэмтдийг тухайлбал, А.Адлер, Ш.Ференчи, К.Юнг, О.Ранк, К.Абрахам, Э,Жоунс , К.Хорни нарыг нэгтгэсэн байна.1910 онд АНУ-ын Кларзын их сургуульд урилгаар лекц уншин түүний зохиол бүтээлүүд нь англи хэлээр хэвлэгдэн гарч байв.З.Фрейдийн онол,үзэл баримтлалыг сонирхогчдын тоо улам ихээр олширч байлаа.

1910 онд "Леонардо Да Винчи", 1913 онд "Шүтээн ба хориг" зохиолууд нь хэвлэгджээ.
Фрейдийн неврозыг эмчлэх арга нь бие хүн ба түүний хөгжлийн тухай сонгодог сургааль болон хувирчээ.Фрейд бүхий л амьдралынхаа туршид өөрийн психоанализаа улам бүр боловсронгуй болгож байлаа.

1908 онд Зальцбург хотноо психоаналитикчдийн анхдугаар их хурал хуралдаж 1909 онд психоанализийн олон улсын сэтгүүл гарч эхэлсэн байна.1920 онд Берлинд психоаналитикийн анхны дээд сургууль нээгдэн дараа нь Вена,Лондон,Будапешт,Нью-Йорк,Чикаго зэрэг олон хотуудад мөн ижил сургуулиуд байгуулагджээ.1923 онд Фрейд нүүрний арьсны хавдраар өвчилж нийт 33 удаа хагалгаанд орсон боловч өвчин цаашид хүндрэхээс сэргийлж чадсангүй.Үүний зэрэгцээ Фрейд өвчнөө үл тоон маш их ажиллаж байсан ба түүний түүвэр зохиол нь бүгд 24 боть болдог.Фрейдийн нэр,зохиолууд нь алдартай болох тусам түүнийг шүүмжлэгчид ихэсч байлаа.Учир нь Фрейд хүний төрх байдлын далд шалтгаан бүхнийг бүхэл бүтэн тогтолцоонд нь тайлахыг зорьж, хүний сэтгэцийн хамгийн эмзэг нууц хамгийн бага судлагдсан хөшгийг нээсэн нь тухайн үедээ шүүмжлэлд маш их өртөж байсан юм. Фрейдийш тойрон хүрээлэгчдээс Юнг, Адлер, Ранк болон бусад судлаачид түүнтэй үзэл бодол таарахгүйн улмаас өөрсдийн онол, үзэл баримтлалыг боловсруулан түүнээс салан явцгаажээ.

1933 онд Германд нацистууд засгийн эрхийг авсаны дараа Зигмунд Фрейдийн сургаалийг хүний эсрэг зарлаж зохиол бүтээлүүдийг нь галдан шатаажээ.

1938 онд Франц улс дах АНУ-ын элчин сайд, олон улсын психоананлитикчдийн холбооны нийгэмлэгийн оролцоотойгоор Фрейдийг Венээс Лондон руу явахыг зөвшөөрсөн боловч дараа жилийн /1939/ 9-р сарын 21-нд түүний өвчин улам хүндэрч,тэрээр өөрийн хүсэлтээр эмчлэгч эмчдээ унтуулах тариа хийхийг хүсч, үүнийг ёсоор болгов.

Ийнхүү суут эрдэмтэн, психоанализийг үндэслэгчийг сүүлчийн замд нь үдсэн юм.

Түүний ширээ,эд зүйлс

"Бидний ухамсарт байдаг далд ертөнцийг нээж өгсөнд нь бид Фрейдэд бүх л талаар өртэй юм" хэмээн нэгэн эрдэмтэн бичсэн байдаг.

Зигмунд Фрейд (Герман хэл: Sigmund Freud, 1856 оны 5 сарын 6 - 1939 оны 9 сарын 23) нь Австрийн мэдрэлийн эмч ( мэдрэлийн системийн өвчинг эмчилдэг хүн юм) мөн алдарт сэтгэл судлаач байсан юм. "Психоанализмийн эцэг" гэдгээр нь маш олон хүн түүнийг мэддэг. Монголчууд Фрейд гэдэг ч герман хэлээр Фройд гэж дуудагддаг тул Фройд гэж бичих нь зөв юм.

Түүнийг анх Зигмунд Шломо Фрейд гэж дууддаг байсан боловч тэр 21 настайдаа нэрээ Зигмунд Фрейд болгон өөрчилсөн.

Хүмүүсийн ухаангүй хийдэг ухаангүй үйлдлийг шинжлэх ухааны аргаар хамгийн анх судалснаараа Фрейд сэтгэл зүйн салбарт чухал байр суурь эзэлдэг. Ухаангүй гэдэг нь хүний бодлын нэг бөгөөд мэдэгддэгүй мөн амархан удирдаж болдоггүй сэтгэл мэдрэлийн хэсэг юм. Ихэнх хүн түүний энэ байр суурьтай эвлэрдэггүй байсан бөгөөд Фрейд хүмүүст өөрсдийнх мэдэгддэггүй далд бодол байдаг гэж үздэг байсан юм.
Анхны номоо бичээд тэрээр Марта Белнэйс гэдэг эмэгтэйтэй гэр бүл болсон. Тэднийх 6 хүүхэдтэй байсан бөгөөд хамгийн бага нь болох Анна Фрейд нь мөн алдартай сэтгэл судлаач болсон юм.
Фрейд хүний хамгийн чухал амьд явах хэрэгцээний дараа сексийн хэрэгцээ маш чухал гэж боддог байсан. Энэ хэрэгцээг тэрээр либидо гэж нэрлэсэн. Тэрээр хүн өөрийн ч мэдэлгүй зарим зүйлийг хийдэг нь либидогын үйлчлэлээс болдог гэж үздэг байсан.
Фрейд 1930-аад оны үед Германд амьдарч байв. Тэр Еврей үндэстэн байсан учир Гитлер түүнд дургүй байсан юм. Түүний номнуудыг олны нүдэн дээр галдан шатаалгаж байсан байна. Нацистуудын зарим нь түүнийг хороохыг хүсдэг байжээ.

Түүний алдартай бүтээл болох "Зүүдний тайлал" удахгүй уншигчдын гар дээр очих бололтой.

Ашигласан материал :

Б.Туяа "Бие хүний сэтгэл зүй,сэтгэц заслын өрнөдийн онол,гол төлөөлөгчид" УБ 2003 он

http://mn.wikipedia.org/wiki/Зигмунд_Фрейд

Яагаад ус уухыг сайн гэдэг юм бэ?

-Ус бол бидний амьдралын эх ундарга, салшгүй нэгэн хэсэг юм. Орчин үед усны ач холбогдлыг хүмүүс ойлгодог болжээ. Хаа сайгүй л ундаа, цай гэхээсээ илүүтэй цэвэр ус барин алхлах болжээ. Гэвч үнэндээ цэвэр ус бидэнд чухам яагаад хэрэгтэй байдаг, бидний уугаад байгаа ус жинхэнэ цэвэр ус мөн үү гэдгийг хүмүүс тэр бүр сайн мэддэггүй билээ. Тэгвэл бид энэ тухай товчхон өгүүлнэ.

Цэвэр ус уухын ашиг тус нь юу юм бэ?

1. Илүү бат бөх шүд, ястай болно.

-Гайхаж байна уу?. Гэвч энэ бол шинжлэх ухаанаар батлагдсан юм. Сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг энэ тал дээр хэт дөвийлгөөд усыг мэддэг хүн тэр бүр байдаггүй. Усанд агуулагдах эрдэс бодис нэн ялангуяа флорид (Fluoride- бид шүдний оонд агуулагддагаар нь сайн мэднэ) нь ясыг илүү бат бөх болодог байна.

2. Эрүүл, цэвэр царай зүстэй болно.

-Хүмүүс хүзүү, нүүр, арьсныхаа үрчлээг арилгах гэж маш үнэтэй янз бүрийн гоо сайхны бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг. Тэгвэл хамгийн шилдэг, ямар нэгэн химийн синтетик бус, байгалийн бүтээгдэхүүн бол “Ус”. Заримдаа хүний амьдралд хэрэгтэй зүйл маш хямдхан, даруухан оршиж байдаг.

3. Шээс, ялгаруулах тогтолцооны хэвийн үйл ажиллагааг хангаж байдаг.

-Магадгүй энэ талаар урьд өмнө хэн ч сөхөж, онцлон яриагүй байж болох юм. Гэвч энэ бол усны нэг гайхамшигтай “ид шид”-ийн нэг юм. Бид цэвэр, тэр дундаа байгалийн ус таны амнаас ялгаруулах зам хүртэлх бүх замыг ариутган өөртөө шингээж, угааж, цэвэрлэж байдаг. Мөн бөөрний цусан хангамжийг сайжруулна. Харин бөөрний аливаа өвчний "сэдрэлийн үед" өдөрт уух шингэний хэмжээг хязгаарладаг.

4. Жингээ хасахад тань тус болно.

-Та турах гэж янз бүрийн химийн хорт нэгдлүүдийг өөр дээрээ турших хэрэггүй. Таны жин яагаад нэмэгдээд байна вэ? Ихэнхдээ замбараагүй хооллосноос бие махбод тань шигээж, ялгаруулж дийлэхээ больсонтой холбоотой байдаг. Тэгвэл бодисын солилцоог эрчимтэй, зөв голдрилд нь оруулахад ус хамгийн чухал үүрэгтэй байдаг. Та усыг зөв хэрэглэж чадвал тун удалгүй гайхалтай үр дүнд хүрнэ. Хоолны дуршлыг ямар ч эмээс илүү бууруулдаг.

Ус хэдийд хэрхэн хэрэглэхэд тохиромжтой вэ?

1. Хоол идэхийн өмнө 1-2 аяга цэвэр ус.

-Энэ бол эрүүл мэнддээ анхаардаг, өндөр боловсролтой орны хүмүүсийн түгээмэл зуршил. Энэ нь хоол боловсруулах системийн үйл ажллагааг дэмжих, хоол хэтрүүлэн хэрэглэгчдийн дуршлыг багасгадаг ач холбогдолтой!!! (Учир нь ходоодны шүүсийг саармагжуулдаг. Настай хүмүүс харин хоолны өмнө болон хооллох үед хэт их шингэн уух нь тусгүй)

2. Өглөө босоод хамгийн түрүүнд нэг аяга цэвэр ус уух

-Хэрэв ингэж заншвал та өглөө бүр хоол боловсруулах системээ бүхэл өдрийн турш ажиллах чадварыг нь хангаж өгч байгаа нь тэр.

3. Телевизор үзэж суухдаа хивэхээ зогсоо, ус шимж суу.

-Таргалахын нэг “нууц” нь зогсоо зайгүй ямар нэгэн зүйл хивэх, нэн ялангуяа Телевизор үзэж суухдаа. Ингэхийн оронд ус шимж суувал 1. Эрүүл мэндэд тань хэрэгтэй 2. Зогсоо зайгүй идэх дур хүслийг тань багасна.

4. Хаа ч цуг гэж мэдээрэй.

-Дасгад сургуулилт биеийн хүчний ажил, биеийн тамирын дасгад хийх явцад хүн их хэмжээгээр шингэнээ алдаж, тэр хэмжээгээрээ хөлсөөр, амьсгалаар биеэс хэрэггүй, хортой бодисоо цэвэрлэж, ялгаруулж байдаг. Иймд энэ үед цэвэр ус маш хэрэгтэй.

5. Би зүгээр л ус уумаар байна.

-Ингэж зоригтойгоор хэлж сур. Та мөнгөө хэмнэсэндээ бус (нээрээ ус ундаа, пивоноос хэд дхин хямд юм бэ?) хийжүүлсэн, химийн будгаар өнгө оруулсан хор захиалснаас, эрүүл, бас өөртөө хэрэгтэй сонголт хийсэн таныг хүмүүс бахархан харах болно.

Аспирин цус харвалтаас сэргийлнэ

Өдөрт тогтмол 100 мг аспирин уувал тархины цус харвах өвчнөөс сэргийлж байгааг эрдэмтэд судалгаагаар тогтоожээ.

Тархины артерийн судас нь бөглөрч болзошгүй өвчтөнүүдэд аспирин уухыг зөвлөвөл жилд 20 сая гаруй доллар хэмнэнэ гэж АНУ-ын эрдэмтэд тооцоолсон байна. Судас бөглөрөхөөс сэргийлдэг варфарин /warfarin/ эм уудаг өвчтөнүүд цусны шинжилгээ тогтмол хийлгэх шаардлагатай байдаг бол (цусны бүлэгнэлтийн шинжилгээ) аспирин нь хямд үнэтэй, гаж нөлөө багатай.

Артерийн судасны дотор хананд өөхлөг үе үүсч, цус өтгөрч эргэлтийг зогсоосны улмаас тархины артерийн судас бөглөрч, энэ судсаар тэжээгддэг тархины эд эс үхдэг байна.

Аспирин, Варфарин хоёрын аль нь үр нөлөөтэй болохыг тогтоохын тулд АНУ-ын эрүүл мэндийн 59 төвд энэ судалгааг явуулсан байна. Энэ хоёр эм артерийн судас бөглөрөхөөс сэргийлэх ижилхэн үр нөлөөтэй ч аспирин нь сөрөг нөлөө багатай ажээ.

Сүүлийн үед 40-с дээш настай хүмүүст аспириныг барих тунгаар буюу 100 мг-р өдөрт нэг удаа уухыг зөвлөж байгаа билээ. Зөвхөн тархины цус харвах өвчнөөс сэргийлээд зогсохгүй зүрх судасны өвчин тэр дундаа судасны хатуурал буюу атеросклероз, цусны даралт ихсэх өвчнөөс сэргийлэх боломжтой.

Анхаар: Мэдээж аспирины харшилтай болон бусад эсрэг заалт байж болох тул эмчтэй зөвлөхийг хүсч байна.

Эмэгтэйчүүд эрэгтэйчүүдээс яагаад ялгаатай байдаг вэ?

Лондон /03.17/ Ройтерс.

Эмэгтэйчүүд яагаад эрэгтэйчүүдээс тийм их ялгаатай байдгийг тайлбарлахад тус болох мөн хүний 300 гаруй өвчин эмгэгтэй холбоотой эмэгтэй хүний Х хромосомын генетикийн кодыг эрдэмтэд тайлсан байна. Х хромосомд хүний генийн таван хувь буюу 1100 ген болон гемофилээс өгсүүлээд сохрох, аутизм, цус багадах зэрэг өвчний оношлогоог сайжруулахад тус болох мэдээлэл агуулагддаг ажээ.


Олон улсын эрдэмтдийн консорциумын нээлтээс үзэхэд эмэгтэйчүүд урьд бодож байснаас ч илүү хувирамтгай бөгөөд ген нь эрэгтэйчүүдийнхээс илүү төвөгтэй бүтэцтэй юм байна.

Эс болгоны цөмд байдаг хромосомд тухайн хүний онцлогийг тодорхойлдог ген агуулагддаг. Эмэгтэйчүүд ХХ хромосомтой, эрэгтэйчүүд ХУ хромосомтой. У хромосом нь эрэгтэй шинж төрхийг агуулдаг бөгөөд У хромосом нь Х хромосомын муутгагдсан хувилбар юм.

Үүнээс гадна Х хромосом нь У хромосомоос том бөгөөд эмэгтэйчүүдийн 1 Х хромосом нь идэвхгүй хэлбэртэй байдаг.

Эрт унтаж, эрт босдог нь гентэй холбоотой

Мутант генийн улмаас зарим хүмүүс бусдаас эрт унтаж, эрт сэрдэг байж магадгүй бөгөөд энэ нь тухайн хүмүүсийн зан чанартай огт холбоогүй юм.

Судлаачид нэг айлын гурван үеийг судалсны дүнд ийм дүгнэлтэнд хүрчээ. Энэ өрхийн таван гишүүн бусдаас эрт сэрдэг “эрт шувуу” гэж нэрлэдэг хам шинж өвчтэй байжээ. Калифорни, Вермонт, Ютагийн их сургууль болон Ховард Хьюгийн анагаах ухааны хүрээлэнгийн эрдэмтэд хүмүүсийг эртэч болгож байгаа мутант генийг Си-Кей-Ай делта гэж нэрлэжээ.

Эртэч шувуу хам шинж өвчтэй хүмүүс хоногт бусадтай ижил хугацаагаар унтдаг ч унтаж байхдаа олон удаа сэрж, бусдыг босохоос бүр эрт нойр нь сэргэдэг ажээ.

Бусдаас эрт сэрдэг энэ хүмүүс өдөр хийх ажлаа өглөө эрт амжуулахад нь хэн ч садаа болдоггүй болохоор энэ байдал нь өөрсдөд нь ашигтай байдаг гэнэ. Харин зарим нь бусдын амьдралын хэмнэлтэй нийлж чадахгүй байгаадаа их зовдог ажээ.

Гэхдээ өглөө босох зөвхөн төрөхөөс заяадаг зүйл биш юм. Дасан зохицол буюу адаптаци гэж нэг юм бий. Тэгэхээр та ажил хэрэгч, бүтээлч, эрүүл өглөөг сонгох зам нээлттэй гэсэн үг шүү.

Эрчүүд түрүү булчирхайн хавдар тусахгүйн тулд

"Долоо хоногт гурван цаг дасгал хийх хэрэгтэй"

Эрчүүд түрүү булчирхайн хавдар тусахгүйн тулд долоо хоногт наад зах нь гурван цаг эрчимтэй дасгал хийж, чихрийн шижин өвчнөөс сэргийлэхийн тулд тос багатай цагаан идээ хэрэглэх хэрэгтэй гэж эрдэмтэд зөвлөж байна.

Зургийн тайлбар: Prostate буюу түрүү булчирхай нь давсагны (bladder) хүзүүг бөгжилж байрладаг тул түрүү булчирхайн үрэвсэл, томрол, хавдрын үед эмнэл зүйд шээс тасалдах, дүлүүлж гарах, давсаг бүрэн сулрахгүй ойр ойрхон шээх зовиур гардаг.

Судалгаанд эрүүл мэндийн салбарт ажилладаг 48 мянган эрэгтэй оролцжээ. Долоо хоногт наад зах нь гурван цаг дасгал хийж байсан 65 болон түүнээс дээш настай эрчүүдийн 70 орчим хувь нь хүндэрсэн эсвэл аминд халтай түрүү булчирхайн хавдар тусах эрсдэл бага байсан гэж Харвардын их сургуулийн эрдэмтэн Эдвард Жиованнучи мэдэгджээ.

Үүнээс гадна эрэгтэйчүүд тос багатай сүүн бүтээгдэхүүн хэрэглэвэл чихрийн шижин тусах эрсдлийг бууруулдаг болохыг өөр нэг судалгаагаар тогтоосон байна. Судалгаанд оролцсон эмнэлгийн ажилтнуудад өдөр бүр тос багатай сүүн бүтээгдэхүүн өгөхөд чихрийн шижин тусах эрсдэл нь 9%-р буурч байсан гэж Бостон дахь Массачусетсийн нэгдсэн эмнэлгийн эрдэмтэн Хюн Чой ярьжээ.

Тамхи-чимээгүй алуурчин

Хааяа нэг ууна гэнэ үү?

-"Хааяа нэг уудаг аа би" гэж бахархах эсвэл өөрийгөө зөвтгөхийн дундуур хэлдэг хүмүүс их бий.

-Энэ бол архинд донтолтын 1-р шат хэтрээд явж байна аа гэвэл та гайхаж байна уу?
Шалтаглан уух гэдэг бол эхлэл. Баярын өдөр, төрсөн өдөр, амралтын өдөр тэгээд шинэ гутал авсан өдөр болж хувирна. Гэхдээ тэр ажил, амьдралаа амжуулаад явж чадах нь элбэг.

-Харин 2-р үе шатанд орсон хүн өөрийгөө архи их даадаг гэж бардана. Нөхөд нь түүнийг хөөргөнө. Шараа тайлж байж бие нь тавирдаг болно гэнэ. Маргааш ажлын өдөр байх хамаагүй болж архидаж л байвал боллоо. Гэр бүл нь үргэлжийн хэрүүлтэй, ажил дээрээ нэр хүндээ алдаж эхэлнэ.

-3-р шатанд өөрийн ёс суртахуунаа хөлөндөө гишгэнэ. Тэр архи уухын тулд худлаа ярьж, хулгай хийхэд ч бэлэн. Нөгөө их архи даадаг баатар байхаа больж "үнэрлээд" л согтддог болно. Тэр 1, 2-р шатанд өөртөө арчаатай байсаан. Харин одоо бол тэр толинд ч харахгүй. Ингээд нийгмээс тэр өөрийгөө улам бүр тусгаарлан, эрчимтэй уруудаж эхлэх нь...

-Би залуу хүн. Миний эргэн тойронд дээрх асуудал олонтаа тохиолдоно. Монгол улс нэг хүнд ноогдох спиртын тоогоор толгой цохиж явна. Гэтэл манай орон бол хүүхэд-залуучуудын орон. Хэдэн жилийн дараа энэ хэрэг явдал ямар араатан эсвэл урод (гажиг гэх юм уу даа) болог гарч ирэхийг бид мэдэхгүй. Би олон зүйл нуршихыг хүсэхгүй байна. Шинжлэх ухаанчаар зөв ойлголт залуустаа хүргэмээр санагдлаа:




Архины хамаарлын хам шинж бол танин мэдэхүй, зан төрх ба сэтгэл
зүйн шинж тэмдгүүдийн нийлбэр юм.

Архины хамаарлын хам шинжийн
оношийг дараах шинж тэмдгүүд
амьдралын турш буюу сүүлийн 12
сарын хугацаанд гурваас доошгүй
илэрсэн тохиолдолд оношилно.

Үүнд:

• Архийг хэрэглэх хүчтэй дур хүсэл гарах

• Өвчтөний зүгээс архины хэрэглээнд хяналт тавьж чадахгүй болох

• Архийг хэрэглэж байгаад зогсоох эсвэл багасгасан тохиолдолд сэтгэлзүйн таагүй
байдал орох, шарталтын үед үүнээс гарахын тулд архийг хэрэглэх

• Архи даах чадвар ихсэх (согтохын тулд урьд ууж байсан хэмжээнээс илүү хэмжээгээр
архийг хэрэглэх)

• Архины хэрэглээнээс болж амьдралын бусад зүйлд идэвхи
сонирхолгүй болох

• Хор хөнөөлийг үл тоомсорлож архийг үргэжлүүлэн хэрэглэх

-Бас нэг миний эгдүүцдэг сэдэв байна. "Би архи уудаггүй ээ, пиво л уудаг." Эсвэл "Өө би архи, пиво ооогт уудаггүй, харин Cocktail л уудаг."

Гэтэл дээрх олон янзын, хэлбэр дүрсээ өөрчилж хуурсан "архи" бүгдээрээ л архичин болгож чадна. Магадгүй надтай санал нийлэхгүй, амьдралыг алкогольный зүйлгүйгээр төсөөлж чадахгүй нэгэн байж болох юм. "СТАНДАРТ УУЛТ" гэж нэг ойлголт байдаг. Би доор орууллаа. Харин энэ манай орны сэтгэхүйд таарах нь юу л бол гэж бодогддог. Үнэхээр соёлтой хэрэглээ гэдэг зүйлийг дан ганц архи ч биш хоол хүнсэндээ ч бид бодолцдог болсны дараа энэ асуудал яригдах хэрэгтэй байх. Миний блогт зочлогсод арай оюунлаг хүмүүс гэж найдаад, мэдээллийн чанартай орууллаа.

"Хеликобактер пилори"

“Ходоодны ихэнх үрэвсэл, шархны шалтгаан нь стресс болон халуун ногоо биш харин нянгийн халдвар юм”

Бэрри Маршал, Робин Варрен

-Бидний өнөөдрийн сэдэв бол сүүлийн үед их яригдах болсон "Хеликобактер пилори".

-1982 онд Австралийн эрдэмтэн Бэрри Маршал болон Робин Варрен нар хүний ходоодны салстаас энэхүү Хеликобактер пилори нянг амжилттай өсгөвөрлөж “Ходоодны ихэнх үрэвсэл, шархны шалтгаан нь стресс болон халуун ногоо биш харин нянгийн халдвар юм” гэж анагаах ухаанд нэгэн том нээлт хийснээ зарлажээ. Тэд ийнхүү уг нээлтээрээ 2005 оны физиологийн салбарт Нобелийн шагнал хүртсэн байна.
Хеликобактер пилори нь ходоодны архаг үрэвсэл үүсгэж, цаашид ходоодны хавдар үүсэхэд нөлөөлдөг болох нь нэгэнт тодорхой болжээ. Уг нянгийн халдварын шалтгаант ходоодны эмгэгийн 20-30% нь хавдарт шилждэг бөгөөд Олон улсын хавдар судлалын нийгэмлгийн тэмдэглэснээр I бүлгийн канцероген бүлэгт хамаарах цорын ганц нян хэвээр байсаар байна.

-Өнөөдөр дэлхийн нийт хүн амын талаас илүү хувь нь Хеликобактер пилорийн халдвар авсан ба үүний 30-40 хувийг нь өндөр хөгжилтэй орны хүн ам, харин 70 орчим хувийг нь хөгжиж буй орнуудын хүн амд Хеликобактер пилорийн халдвар бүртгэгдэж байгааг судлаачид мэдээлжээ.

-Манай орны хувьд судлаач Х. Оюунцэцэг нарынхаар нийт хүн амын 82,6% (2003он), Ц. Сарантуяа нарынхаар 72-90% ( 2005) хувьд Хеликобактер пилорийн халдвар илэрчээ. Иймд Хеликобактер пилорийн халдварын шалтгаанд ходоод гэдэсний эмгэг бол манай хүн амын эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлуудын нэг яах аргагүй мөн юм.

ТҮГЭЭМЭЛ АСУУЛТ, ХАРИУЛТ:

Хеликобактер хүнд угаасаа байдаг гэсэн үнэн үү?

-Буруу ойлголт. Өндөр хөгжилтэй орнуудын хүн амын 15-30%, хөгжиж буй орнуудын хүн амын 70-80% буюу дэлхийн хүн амын тэн хагаст энэ нянгийн халдвар бүртгэгджээ. (1) Гэвч энэ нь хүнд байдаг хэвийн бичил биетэн гэсэн үг биш бөгөөд бусад халдварт өвчин үүсгэгчдийн л адил эрүүл хүнд халдварлан ходоодны салстад байршин эмгэгшүүлдэг нян юм.

Хеликобактерийн халдвар ямар хор уршигтай вэ?

-Олон улсын гастроэнтерологчдын холбооноос 2005 онд батлан гаргасан Маастрихтын III удирдамжинд хеликобактерийн шалтгаант эмгэгт ходоодны биж хамшинж, ходоодны архаг үрэвсэл, ходоод, дээд гэдэсний шархлаа, MALT- лимфома (mucosa- associated lymphoid tissue), ходоодны өмөн орно гэж тодорхойлжээ. (3) Манай оронд ходоодны өмөн нь хавдрын шалтгаант нас баралтын хоёрдугаар байранд ордог (ХСҮТ мэдээлэл, 2009).

Хеликобактер хэрхэн халдварладаг юм бол?

-Хеликобактер 1) ам-амны; 2) баас-амны; 3) эмнэлгийн нөхцөлд тархах үндсэн 3 замаар халдварлана. Халдвар тархахад амьдралын хэв маяг, ахуйн нөхцөл, ариун цэвэр чухал нөлөөтэй ба эхний 2 зам нь хүн амын дунд халдвар тархах гол зам болдог. (8) Гэр бүлийн гишүүдийн дунд болон эцэг эхээс хүүхдэд халдвар дамжих нь элбэг. Ялангуяа эхээс хүүхдэд халдвар дамжих эрсдэл илүүтэй байдаг. (9)

Ам-амны зам: аяга, халбага дамжуулан хэрэглэх, амнаас аманд хоол хүнс хуваан идэх, нэг савнаас унд уух, хооллох үед халдвар дамжина. Судалгаагаар хүний шүлс, шүдний өнгөр зэрэгт хеликобактер илэрсэн бөгөөд (10) нэг тавагнаас хооллодог заншилтай зарим үндэстний дунд хийсэн судалгаагаар хоол идсэн савхнаас нь уг нян илэрсэн байна. (11)

Баас-амны зам: хүн амьтны баасаар бохирлогдсон эд зүйлс, төв суурин газрын ахуй хангамжийн ус, бохир гараар дамжин халдварлахыг хэлнэ. Перуд хийгдсэн судалгаагаар нийтийн ундны усанд хеликобактер илэрсэн байна. (12) Хөгжиж буй орнуудад халдвар дамжих хамгийн гол зам юм.

Эмнэлгийн нөхцөлд: эмнэлгийн багаж хэрэгсэл, ялангуяа ходоод дээд гэдэсний дуран, ходоодны шүүрлийн шинжилгээний уян гуурс зэргээр халдвар дамжих боломжтой. (13)

Би саяхан ходоод өвдөөд “Хеликобактерийн шалтгаант ходоодны үрэвсэл” –тэй гэж оношлогдсон. Тэгэхээр найз залуу маань ч халдвартай байж болно гэсэн үг үү???

-Дээр хэлсэнчлэн хосууд, гэр бүлийн гишүүд бие биедээ халдвар тараах нь элбэг. Тэгэхээр таны найз залуу халдвар авсан байж ч болно. Хэдийгээр бие биенээсээ халдвар авсан буюу ижилхэн нянгийн халдвартай ч хүн бүрийн биеийн эсэргүүцэл өөр байдаг тул адилхан шинж тэмдэг илэрдэгггүй. Өөрөөр хэлбэл тухайн хүний удмын хүчин зүйл, нянгийн хоруу чанар, гадаад орчны нөлөө нь хеликобактерийн халдварын улмаас ходоодонд үүсэх эмгэг явц даамжрахад хам нөлөө үзүүлдэг байна. (14, 15)

Хеликобактерын халдвар авахад ямар шинж тэмдэг илрэх вэ?
-Эхэн үедээ шинж тэмдэг илрэхгүй байж болно. Харин яваандаа хоолны дуршил буурах, цээж гашуу оргих, хорсох, хэхрүүлэх, хүчиллэг зүйлээр гулгих, огих, дотор муухай оргих, идсэн хоолоор эсвэл бор хүрэн зүйлээр бөөлжих, баас хар гарах, гэдэс дүүрэх, цанхайх, өтгөн хатах, ховор тохиолдолд гүйлгэх зэрэг ходоод гэдэсний хямралын шинж, аюулхай ба баруун хавирганы нумаар өвдөх хам шинж илэрдэг. Шинж тэмдгийн илрэл нь үрэвслийн байрлал, идэвхижил, салст бүрхүүлийн бүтцийн өөрчлөлтөөс хамааран харилцан адилгүй байна.

Хеликобактертай бол нүүр, нуруун дээр батга гардаг гэсэн үнэн үү?

-Хүмүүсийн ярьж заншсан “батга” ихэвчлэн өсвөр насанд тослогийн булчирхайн үйл ажиллагаа идэвхижиж бохирдсонтой холбоотой эсвэл өвөрмөц хачигаар үүсгэгддэг арьсны өвчин юм. Харин хеликобактерийн шалтгаант үрэвсэл, шархлааны улмаас ходоодны хамгаалах чадвар алдагддаг. Ингэснээр хоол хүнсний харшил төрүүлэгчид, үрэвслийн идэвхит бодисууд биед шимэгдэн орж, цусаар тархсанаас арьсанд өөрчлөлт гардаг байна. (16)

Миний амнаас сүүлийн үед эвгүй үнэр гараад байна. Хүмүүс хеликобактертай болчихож гэх юм. Ийм байж болох уу?

-Судлаачид “амнаас нь эвгүй үнэр гардаг, хеликобактер илэрсэн болон илрээгүй хүмүүс”-ийн дунд судалгаа хийхэд хеликобактертай хүмүүст амны хөндийг ариутгах уусмалаар зайлуулахад зарим оролцогсдын амны эвгүй үнэр нь арилаагүй байна. Харин хеликобактерын эсрэг эмчилгээ үр дүнтэй байжээ. (17) Үүний шалтгааныг олон янз. Нэг талаар хеликобактер бол агааргүйтэн нян бөгөөд агааргүйтэн нянгийн бодисын солилцооны дүнд өвөрмөц үнэрт бодис ялгарах нь элбэг. Нөгөө талаар хеликобактерийн халдварын улмаас ходоодны үйл ажиллагаа алдагдаж хоол хүнс дутуу боловсордог. Зарим судлаачид хеликобактерийн эсрэг эмүүд нь амны хөндийд эмгэг үүсгэдэг агааргүйтэн нянд мөн адил нөлөөлдөг тул амны эвгүй үнэрийг дардаг гэж үздэг.

Надад Хеликобактерийн халдвар байгаа юм биш үү гэсэн эргэлзээ төрчихлөө. Ямар шинжилгээ өгдөг юм бэ?

-Tус бүртээ давуу болон сул талтай олон шинжилгээний аргууд байдаг. Үүнд:
Иммунологийн арга: Хеликобактерийн халдвар авсны дараа дархлалын тогтолцоо идэвхиж эсрэг бие үүсгэдэг. Энэ шинжилгээ цус (ийлдэс)-д уг эсрэг биеийг илрүүлнэ. Давуу тал нь шинжилгээ хийлгэхэд зовиур багатай, өртөг хямд. Гэхдээ эдгэсний дараа 1-3 сар, зарим хүнд 6-12 сарын хугацаанд эсрэг бие эерэг илэрсээр байдаг. (18, 19, 20)

Уреазын сорил: Ходоодыг дурандах явцад зориулалтын багажаар салстаас маш багаханыг авах ба хеликобактер пилорийн ялгаруулдаг уреаза ферментийн идэвхээр уг нянгийн халдварыг оношлоно. Ходоодны хүчил багасгах эм хэрэглэсэн үед, эмчилгээний дараа (4 долоо хоног) болон ходоодны шархнаас цус алдаж байгаа үед хуурамч эерэг, сөрөг хариу гарч болдог.

Гистологийн шинжилгээ: Дурангийн шинжилгээгээр авсан эдийг тусгай аргаар боловсруулан будгаар будаж микроскопоор харж хеликобактерийг илрүүлдэг арга. Энэ арга хеликобактерийг илрүүлэх “алтан стандарт” аргад тооцогддог. Мөн түүнчлэн дурангаар илрүүлэх боломжгүй эмгэг өөрчлөлтийг эд, эсийн түвшинд оношлох боломжтой.

Полимеразын гинжин урвал /ПГУ/: Дурангаар авсан эдэд нянгийн удмын мэдээлэл болох ДНХ-ийг илрүүлэх орчин үеийн молекул биологийн арга юм. Мэргэжлийн өндөр ур чадвар, тусгай тоног төхөөрөмж шаарддаг, өртөг ихтэй. Гэхдээ нянгийн хоруу чанар болон эмийн даслыг генийн түвшинд илрүүлэх, тархвар зүйн судалгаа хийх боломж олгодгоороо давуу юм.

Өсгөврийн шинжилгээ: Сүүлийн жилүүдэд антибиотикт тэсвэржсэн хеликобактерийн халдвар өргөн тархсанаас эмчилгээ үр дүнгүй болох нь ихсэж байна. Дурангаар авсан эдээс хеликобактерийг тусгай тэжээлт орчинд өсгөвөрлөж, антибиотикийн мэдрэмжийг үзэх боломжтой. Мэргэжлийн өндөр ур чадвар, тусгай тоног төхөөрөмж, тэжээлт орчин шаарддаг, өртөг өндөртэй, хугацаа их зарцуулдаг дутагдалтай.

Амьсгалын сорил: Шинжилгээний үндсэн зарчим нь эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй тэмдэгт атомтай уусмалыг үйлчлүүлэгчид уулгах ба халдвартай үед хеликобактерийн уреаза фермент уг бодисыг задалж СО2 үүсгэнэ. Хэсэг хугацааны дараа амьсгалаар ялгарсан изотоп бүхий СО2-ийг тусгай багажаар бүртгэнэ. Маш мэдрэг, шинжилгээ хийлгэхэд зовиургүй, хугацаа бага зарцуулдаг, эмчилгээний үр дүнг хянахад хамгийн тохиромжтой арга.

Бусад аргууд: Судлаачид баас, шээс, шүдний өнгөр, шүлсэнд хеликобактерийн халдварыг оношлох шинжлүүлэгчид зовиур шаналгаагүй, үнэ өртөг багатай олон аргыг судлаж байна. Эдгээрээс баасны антиген сорил нь бага насны хүүхдэд хеликобактерийн халдварыг илрүүлэх, эмчилгээний үр дүнг хянахад илүү тохиромжтой.

! ДЭМБ-аас хеликобактерийн халдварыг 2-оос доошгүй шинжилгээний аргаар баталгаажуулах шаардлагатай хэмээн зөвлөдөг.

Надад шинжилгээгээр Хеликобактерийн халдвар илэрсэн. Харин хүмүүс өөр өөр эм зөвлөх юм. Алийг нь сонгох вэ?

-Хеликобактерийн халдварыг эмчлэх эм олон төрөл байдаг. Гол зарчим нь нянг үхүүлэх антибиотикийг түүний үйлдлийг дэмжих бусад эмтэй хавсруулан хэрэглэх юм. Антибиотикийг дангаар хэрэглэвэл үр дүн муутай бөгөөд эмчилгээг дутуу, буруу хийвэл халдварласан нян антибиотикт тэсвэржиж эмчилгээ ач холбогдолгүй болно.

! Эмч зөвхөн таны онцлогт тохируулан эмийг сонгодог тул дур мэдэн эм хэрэглэхээс татгалзаж мэргэжлийн эмчид хандахыг зөвлөе.

ДЭЭРХИ МАТЕРИАЛ НОМ БОЛОН ХЭВЛЭГДСЭН БӨГӨӨД НИЙТЛЭЛЧИЙН ЗӨВШӨӨРӨЛГҮЙ АЛЬ Ч ХЭЛБЭРЭЭР ХУУЛБАРЛАХЫГ ХОРИГЛОНО.